Olga Diaz, aspaldiko Escondidoko udaleko kidea, 3. Barrutiko Zuzendaritza Batzorderako hautagaia da, bigarren agintaldia nahi duen Kristin Gaspar titularren aurka.Hauteskundeak martxoaren 3an izango dira. Bi boto-jasotzaile nagusiak azaroan elkartuko dira berriro titulua lortzeko.
Duela gutxi, Escondidoren gosari gunerik gogokoenetako batean, Sunnyside Kitchenn, kontseilariarekin elkartu nintzen, non korrika egiten ari den azaldu zuen.Diazen ibilbidea jarraitu duen edonork daki, ez du soinu-hotsetan hitz egiten.Politikari buruz hitz egiten duenean, asko duzu idazteko.
"Uste dudalako lan bikaina egingo nukeela", esan zuen "Zergatik?"«Tokiko gobernuaren maila gorena da.Dozena bat urte bete dituen pertsona gisa, hurrengo urratsa da.Nire pasioa jendeari laguntzea da.Hori egiteko moduan jartzen nauen karrera mota izan dut».
Diazentzat gai asko daude, baina hiruk oihartzun dute: 1) Klima aldaketa, 2) etxegabetze kronikoa eta 3) etxebizitza, oro har.
Klima Aldaketa: "Konderriak ez du legez defenda daitekeen klima-ekintza plan bat sortu".Bi aldiz, dioenez, epaitegian arrakastaz kolokan jarri dira klimaren ekintza planak.Bi aldiz, Aldundiak ekoitzitakoak nahikoak ez direla ikusi dute.«Hori ez da asmo handinahia izan gure berotegi-efektuko gasen isurketen helburuak betetzeko.Ni hautatzen nautenerako prozesu hori amaitu ez bada, hori izango litzateke nire lankideekin landu nahiko nukeen lehen gauzetako bat».
"Diputazioaren ekintza-plana baino askoz urrunago doan arazo globala" deitzen du, garapenaren hedapena arintzetik hasiko litzatekeena, eta horrek gehiago eragiten du autoetara jotzea garraio masiboa, oinez edo bizikletaz lanera joan baino.Horrek ez du esan nahi etxe gutxiago, baina, dio, etxebizitza trinkoagoak.“Lurzoru urbanizaezinean eraikitzen jarraitzen baduzu, jendea zerbitzatzeko, janariak, janaria, gasa lortzeko lanera joan behar duen egoera sortzen duzu.Bizimodu bat da, izan den bezainbeste gozatu beharrik ez duena».
Udalean gai hau landu du, Escondidoren Plan Orokorra baliatuz, hirigintza muinera mugatzen saiatzeko."Aspalditik sinisten ditudan printzipioak dira", esan du Diazek.«Hazkuntza adimenduna deitzen zaio.Ekonomikoki ere bideragarriagoa da, jadanik azpiegiturak dituzulako, errepideak, liburutegiak janari dendak”.Begirale gisa, hedapena onartzen den tokian mugatuko luke."Noski, badago plan orokor bat betetzen bada oraindik 50.000 unitate eraikitzeko aukera ematen duena.Hiri bakoitzak plan orokor bat du eta aldundiak plan orokor bat du, arduradunek lurzoruaren erabileraren agintaritza gisa».
Beste ideia batzuk honako hauek dira: “Ahalik eta gehien egitea espazio irekia zaintzeko eta gehiago eskuratzeko.Jarri kontserbetan», esan zuen.«Hainbat modu daude horretarako.Estatuko eta eskualdeko funtsen bidez.Konderrian lurzorua zaintzeko erakundeak daude (esaterako, Escondido Creek Conservancy eta San Dieguito River Park Joint Powers Authority). Hori eta bideen hedapena garrantzitsua da konderri osorako eta klima-ekintzaren helburuak onartzen ditu.
Gaineratu du: "Gure zuhaitz-ohola zabaltzea funtsezkoa da.Zuhaitz gehiago landatzea!Zuhaitzek karbonoa airetik ateratzen dute.Klima aldaketari aurre egiteko jendeak aldatu behar dituen ohitura pertsonal asko daude.Batzuek gutxiago gidatzen dute.Batzuk ibiltzen dira.Batzuek jateko ohiturak aldatzen dituzte haragi gutxiago jateko —haragiaren industriaren karbono aztarna nabarmena da.Jendeak egin behar dituen aukera pertsonalak dira.Kolektiboki eragina izan beharko luke.Plastikozko produktuen debeku eta murrizketa asko bigarren izaera dira orain duela 20 urte inork ez zuen hitz egiten plastikozko poltsak edo lastoak debekatzeaz.Orain gauza normaltzat jotzen da, batez ere plastikoaren industriaren hondamendi globalari buruz partekatu diren metraje guztiak kontuan hartuta, ibaietan eta ozeanoetan flotatzen den zaborrari dagokionez.Jendeak askoz ere kontuan hartzen du gauza hauek erabiltzen dituenaz».
Diputazioaren ikuspegitik, klima-aldaketaren aurka borrokatzea "bideetan ibilgailu gutxiago izateko moduak aurkitzea da, edo lanera distantzia laburragoan bidaiatzen duten pertsonak".Beraz, jendeak behar duena aurkitzeko moduak aurkitzen ditu autobideetan orduz eseri gabe».
Horrek etxebizitzara eraman gintuen."Etxebizitza orokorrari buruzko gauza interesgarria da tokiko gobernuak ez duela ezer eraikitzen", esan du Diazek.Alkatea ez dago mailua astintzen eta etxeak eraikitzen.Finantzaketa federala lortzen dugu HUD esleipenen bidez, estatuko baliabideen bidez, garatzaileen kuoten bidez.Horietatik pasatzen ditugu etxebizitza parkearen oreka lortzen saiatzeko».Orokorrean zaintzen diren etxebizitzaren bi zatiak, dioenez, goi-mailako etxebizitzak, prezio altuak eta diruz lagundutako etxebizitzak dira."Garapen industriaren zeregin bakarra dirua irabaztea da", dio.«Ez dute atxiki behar duten iparrorratza moralik.Espektroaren beste muturrean diruz lagundutako etxebizitza tasatua dago.Eskondidon diruz lagundutako etxebizitza merkearen hainbat adibide daude», dio.«Ez dago nahikoa, baina ahalegin gehiago daude horri aurre egiteko.Falta dena hasierako etxebizitza da».Bere lehen etxea gogoratzen du, txikia baina erosteko modukoa zena."Produktu hori ez da benetan ekoizten", dio.
"Garatzaileekin egindako eztabaidan galdetu nion zergatik ez zuten hau eraikitzen eta esaten zuten: 'Ez dago irabazirik', lurren balioak eta tasak handiegiak direlako", dio Diazek.Honek bere ideia aurkezten du lur publikoko langileen etxebizitzarako.«Lurren balioei buruz, agentzia publiko bakoitzak lurren jabea da.Ur auzoak, hiria eta eskualdea.Lurra publikoa dago.Plan orokorreko eremuen barruan etxebizitzarako urbanizagarria den lurzorua identifikatu genezake.Lurzoru publikoaren inbentarioa.Inbentarioa egin eta botere bateratuen agintaritza bat sortu nahi nuke».JPA eredua gustuko du, erantzukizun partekatua eta autoritate partekatua sortzen duelako: "Ez da agentzia bakarraren ardura, elkarrekin egin dezakete".Jabetza publikoko lurzoru erabilgarrietarako JPAak proposatzen ditu.“Lurzoru eraikigarria identifikatzeko gainbegiratzearekin harremana sortu.Lursailak sustatzailearentzat kosturik ez duenez, lurren balioa ez da arazoa».
Langile-etxebizitza hau Aldundian zehar hedatu daiteke parte hartu nahi duten hiriak inplikatuz.Langile publikoak hartuko lituzke, hala nola suhiltzaileak eta irakasleak.«Milaka eta milaka langile publiko daude, ospitalean nahiz ur barrutian edo eskolan.Hautagai izateko prozesu bat egin beharko zenuke.Ez litzateke doakoa izango.Egokiena,” dio, “errenta diru-sarrerek eraikuntza ordainduko lukete, baina ez lukete lurra ordaindu beharko.Honek ez du guztiontzat balioko baina batzuentzat balioko du.Lan egiten duzun tokitik gertu bizi beharko zenuke.Ez duzu autobideak zabaldu beharrik».Horrek klima-aldaketarako dituen helburuetara itzultzen da.
"Oso anbizio handiko kontzeptua da eta lankidetza handia beharko luke", dio.“Argi dago arazoa ez dela konpontzen, beraz, txapeldun bat behar duen ideia da hau.Kontzejuko begirale izatearen ikuspuntutik uste dut kontzeptu horretan nabiga nezakeela».
Dagoeneko aparkaleku handiak dituzten enpresa handiek, Qualcomm kasu, aparkalekuen %10 langileen etxebizitzetara bideratzeko ideia ere gogoko du.“Ez litzateke doakoa izango, baina zure lanetik gertu jarriko zaitu.Aparkalekuak etxebizitzak dira orain.Lurzoruaren kostua urbanizaziotik ateratzeak sustatzaileentzako kostua murrizten du».Merkataritza zaharrak birplanteatzea ere gustatzen zaio.
Ideia inor ez da zilarrezko bala bat, planteamendu anitz gustatzen zaizkio."SANDAGek garraio publikoa merkeagoa izateko plana ere ez da denak autotik ateratzea, ehuneko hamar baizik", dio.«Hori esker, berotegi-efektuko gasen isurketak murrizten dira.Gauza horiek guztiak egin behar dituzu, eta ez da gobernua bakarrik, baina denetariko jendea elkarrekin lortzen saiatzen da».
Azpimarratzen du “ez dugu ezer eraiki nahi.Berrogeita hamar urte barru oraindik politak izango diren kalitate handiko produktuak nahi ditugu.Garrantzitsua da eraikitzea hornidura arazo bat dugulako, baina ezin dugu eraiki bizi kalitaterik gabe, bide eta erosotasunik gehitu gabe.Bestela, jendeak ez du bertan bizi nahi».
Etxegabetze kronikoari erreparatu nahi dio Diazek.Interfaith-en lanean ari zenean, «gertutik ikusi zuen gizarte-zerbitzuek nola funtzionatzen duten eta nola ez.Eta nola elkarreragiten duen Aldundiak irabazi-asmorik gabeko erakundeekin.Aldundiaren 6.300 milioi dolarreko aurrekontuaren zati handi bat Osasun eta Giza Zerbitzuetara doa.Banatzeko moduetako bat irabazi asmorik gabeko erakundeei diru-laguntzak ematea da.Jendeari nola laguntzen dioten arauak ezartzen ditu, autosufizientzia neurrien bidez, zure oinetan jartzen laguntzeko.Hori izan da ardatza, jendeari oinetan jartzen laguntzea».
Ereduan sartu ez dena, errukia eta onarpena direla dio.«Badago biztanleria elementu bat, beti zaindu beharko duguna.Etxerik gabeko pertsonak kronikoki ezagutzen dituzunean, konturatzen zara ez duela axola Aldundiak zenbat diru-laguntza ematen dituen, autosufizientzia ez dela guztiontzat aukera.Osasun mentaleko arazo gaindiezinak dituzten pertsonei buruz ari naiz.Gizagabea da bizitzako orientaziorik behar ez duten etapa batera iritsiko direla pentsatzea.Ez dago egoera horri aurre egiteko neurri bakarra».
Bere ustez, biztanleria etxerik gabekoen erdia baino gehiago osatzen dute."Ehuneko handi batek etengabeko laguntza behar du".Beteranoen Administrazioak bere bezero batzuentzat erabiltzen duen eredu fiduziarioa gustatzen zaio.«Kronikoki etxerik gabe geratzen diren beteranoek ez dute dirua ondo kudeatzen.aprobetxatzen dira.Norbait izendatzen duzu bere dirua kudeatzeko, alokairua ordaintzeko, janariak erosteko.Horrek zentzu handia dauka niretzat, badirudi arazo asko konponduko lituzkeela bere kabuz egiteko gai ez diren pertsonentzat.Ezagutzen dut prestazio-txekea jasotzen duten pertsonak eta egun pare batean desagertu egin da.Puzten dute.Egoera horretan behin eta berriz dauden pertsonak baldin badituzu —eta badakigu nor diren—, esku hartzeko gai izan beharko zenuke egoera horretatik kanpo gelditzen laguntzeko».
Argi dago legeak aldatu beharko liratekeela hori lortzeko.Gero, ohe-lekua behar dutenekin, oraindik hornikuntza bat eraiki beharra dago haiek egokitzeko.«Gustuko dut logela baten eredua.Askok laguntza behar dute eta gela indibidualak edukitzea, baina gune komun batekin eta kafetegiarekin, bertako langileak izan ditzazun seguru eta sendagaiak daudela ziurtatzeko eta behar duten laguntza jasotzeko.Etxebizitza eredua apartamentuen inguruan eraikitzea izan da baina logela gustatzen zait, elkarreragiteko aukerak ematen dituelako».
SOS A Neurriari buruz zuen iritzia galdetuta, Diazek esan zuen: “Ez dut onartzen.Galdera horri egiazko erantzuten diot galdetzen denean.Bozkatuko dut.Ez naiz SOSen ondorioen beldur.Oso gertutik islatzen du S Prop. hemen Escondidon, hamarkada luzez hemen egon dena.Ez du hazkunde mugatu.Egiten duen bakarra Plan Orokorra izoztea da.Plana komunitatearen ekarpenaren eta hiriaren etorkizuneko hazkundea diseinatzeko eta planifikatzeko ahalegin handiaren bidez egiten da".
Aldundiaren Plan Orokorra ere bilera publiko eta ekarpen ugariren bidez egin zen.«Boto-emaileen onespena duen Plan Orokorra martxan duzunean, SOS-ek izoztuko luke, aldaketek hautesleen onespena behar izan dezaten.Ez dut uste hori gauza ikaragarria denik.Plangintza-prozesuan konfiantza izateko aukera ematen du.Hiperbole asko dago inguruan.Ez naiz arazo bat egiteko norbait.Ez zait gustatzen jendea aspertzea edo jendea beldurtzea.SOS gainditzen bada denok ondo egongo gara.Pasatzen ez bada, ez da ezer aldatzen».
Diazek ez du erosten SOS bezalako zerbait etxegabetzeari gehitzen zaion salaketa.«Planak izoztea besterik ez du egiten.Dagoeneko sartzen ari dira.Ez ditu planak aldatzen.Eraiki eraikitzeko baimena daukazun tokian.Zailagoa izango den gauza bakarra lurrak espekulatzea da».
SOS bezalako zerbaiten arrazoi nagusia agentzia publikoetan konfiantza eza da, dio.«Nola berreskuratzen duzu konfiantza?Ez dago argi Aldundian zuzendaritzaren eta herritarren arteko lotura nabarmenik egon denik.
Argitalpenaren ordua: 2020-02-02